Raportowanie schematów podatkowych narusza fundamentalne prawa człowieka?
Trybunał Sprawiedliwości UE oceni czy unijne przepisy o raportowaniu schematów podatkowych naruszają fundamentalne prawa człowieka. Francuska Rada Stanu zadała TSUE pytanie prejudycjalne o przepisy MDR (sprawa C-398/21).
O jakie podstawowe prawa człowieka chodzi?
Francuska Rada Stanu, odpowiednik Naczelnego Sądu Administracyjnego, ma wątpliwości czy obowiązek raportowania schematów podatkowych nie narusza prawa do rzetelnego procesu sądowego oraz prawa do poszanowania korespondencji i życia prywatnego.
Dlaczego raportowanie schematów podatkowych (MDR) narusza prawa podstawowe?
Gdy raportowanie schematów narusza tajemnicę zawodową, Dyrektywa w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (tzw. DAC6) zwalnia z obowiązku bezpośredniego raportowania do organów skarbowych. Ale nie zwalnia zupełnie z przekazywania informacji o swoim kliencie.
Zamiast przekazywać informacje bezpośrednio do skarbówki, prawnicy o obowiązku zaraportowania schematu muszą powiadomić innego "pośrednika". W tym, muszą przekazać innemu "pośrednikowi" uzyskane dane o kliencie.
W ten sposób adwokat pośrednio, przez innego pośrednika, ujawnia informacje uzyskane od klienta w ramach świadczonej pomocy prawnej. To naruszenie prawa do rzetelnego procesu, prawa korespondencji i poszanowania życia prywatnego. Życia prywatnego zarówno klientów jak i prawników świadczących pomoc prawną swoim klientom, bowiem życie prywatne obejmuje również aktywność zawodową. Tak przepisy o MDR ocenia francuska Rada Stanu.
Zresztą sam TSUE w innej sprawie potwierdził, że adwokat nie będzie mógł prawidłowo wypełnić swej misji doradzania, obrony i reprezentacji klienta, jeżeli będzie zobowiązany do współpracy z władzami publicznymi, w tym przekazywania władzy publicznej informacji uzyskanych od klienta w trakcie konsultacji prawnych (wyrok C-305/05).
Obowiązek raportowania (tzw. MDR-y) osłabia, jeśli nie eliminuje, wzajemne zaufanie pomiędzy pełnomocnikiem a klientem. Zaufanie, które jest podstawą pomocy prawnej.
Kiedy ingerencja w tajemnicę zawodową jest uzasadniona?
Ingerencja w tajemnicę zawodową nie narusza prawa do poszanowania korespondencji i życia prywatnego, jeżeli ma uzasadniony cel i jest niezbędna do osiągnięcia tego celu.
Ale celem raportowania schematów podatkowych nie jest walka z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania. Unijne przepisy wymagają od prawników ujawniania tożsamości i danych prywatnych klienta, aby monitorować "potencjalnie agresywne narzędzia planowania podatkowego". To nie jest cel proporcjonalny do skali naruszeń podstawowych praw człowieka, których wymaga jego realizacja.
Potencjalne skutki przyszłego wyroku TSUE
TSUE zmierzy się z pytaniem, czy nałożony na adwokatów obowiązek przekazywania informacji o kliencie jest uzasadniony i proporcjonalny. Patrząc szerzej wyrok TSUE będzie można odnieść do wszystkich grup zawodowych objętych tajemnicą zawodową, zobowiązanych do raportowania schematów podatkowych, również radców prawnych i doradców podatkowych.
Wyrok TSUE może zachwiać unijną instytucją raportowania transgranicznych schematów podatkowych.
Magdalena Wojciechowska
Doradca podatkowy