Dalsze zmiany w prawie pracy- czyli o wdrożeniu dyrektywy work-life balance słów kilka

Pierwsza połowa tego roku obfituje w długo oczekiwane zmiany w prawie pracy. Z początkiem kwietnia zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące uregulowania pracy zdalnej oraz kontroli trzeźwości pracowników. Od 26 kwietnia natomiast te dostosowujące nasze prawo do przepisów wynikających z dwóch dyrektyw, tj. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (tzw. dyrektywa informacyjna) oraz dotyczącej równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (tzw. dyrektywa work life balace). 

Żyjemy w czasach, w których większą część naszego czasu poświęcamy na pracę zawodową, co w konsekwencji może prowadzić do zaburzenia równowagi pomiędzy życiem osobistym/prywatnym pracowników a wykonywaniem przez nich obowiązków na rzecz pracodawcy. Taka sytuacja w dłuższej perspektywie prowadzi do zmniejszenia wydajności i kreatywności pracowników, ich zaangażowania w sprawy zawodowe, a przyczyną takiego stanu jest stres z jakim zmagają się pracownicy. 

Wobec powyższego wprowadzenie do polskiego systemu prawnego rozwiązań wynikających z dyrektywy work life balance, należy ocenić pozytywnie, jako mających realny wpływ na podniesienie komfortu psychicznego pracowników a w konsekwencji mających się przełożyć na ich większą efektywność i lepsze wyniki pracy, choć niewątpliwie najwięcej na ostatnich zmianach zyskają właśnie pracownicy.  

Łączeniu obowiązków domowych i zawodowych służyć będzie niewątpliwie dodatkowy, pięciodniowy (bezpłatny) urlop opiekuńczy (liczony w skali rocznej), który może zostać udzielony pracownikowi w celu sprawowania osobistej opieki oraz zapewnienia wsparcia członkom bliskiej rodziny lub osobom zamieszkującym w tym samym gospodarstwie domowym co pracownik, z poważnych względów medycznych. Nowo wprowadzone przepisy wskazują, iż za członka rodziny uważać należy dzieci, małżonka oraz rodziców. W celu skorzystania z dodatkowego urlopu opiekuńczego pracownik powinien  złożyć pracodawcy pisemny wniosek w tym zakresie, nie później jednak niż dzień przed jego rozpoczęciem. Wspomnieć w tym miejscu należy, iż pracodawca nie może odmówić jego udzielenia. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż wspomniany wyżej urlop jest niezależny od obowiązujących dotychczas dwóch dni na opiekę nad dzieckiem, które to dni łączą się z pełną odpłatnością a powód ich wykorzystania jest dowolny i nie wiąże się ze stanem zdrowia dziecka. Pamiętać jednak należy, iż pracodawca nie jest uprawniony do żądania od pracownika potwierdzenia poważnych względów medycznych tj. zaświadczeń lekarskich.

Do katalogu zmian dotyczących work life balance wprowadzone zostało zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą, wypadkiem lub też inną nagłej okoliczności. W tym przypadku pracownik zachowa prawo do połowy przysługującego mu wynagrodzenia. Pracownikowi z tego tytułu przysługiwać będzie dwa dni lub szesnaście godzin wolnych od pracy. Podobnie jak w przypadku dodatkowego urlopu opiekuńczego pracodawca nie będzie mógł odmówić jego udzielenia, jednak wniosek pracownik będzie mógł złożyć również ustnie, nawet w dniu wystąpienia zdarzenia uzasadniającego jego wykorzystanie (art.. 1481 § 2 Kodeksu pracy). Warto zaznaczyć, ze z tego uprawnienia mogą w danym roku skorzystać obydwoje rodzice (art. 1891 Kodeksu pracy)

Kolejną zmianą mającą zwiększyć równowagę pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym pracowników jest wydłużenie urlopu rodzicielskiego o dodatkowe dziewięć tygodni, które w praktyce przeznaczone będą dla ojców- nie wykorzystane- przepadną. Oznacza to, że pracownicy, rodzice, w przypadku urodzenia jednego dziecka będą mieli prawo do czterdziestu jeden tygodni urlopu rodzicielskiego, a  w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci- czterdziestu trzech tygodni. Urlop ten udzielany będzie jednorazowo lub w maksymalnie pięciu częściach, do zakończenia roku w którym dziecko ukończy 6 lat. Wniosek o taki urlop pracownik składa z dwudziestojednodniowym wyprzedzeniem, w formie pisemnej lub elektronicznej (art. 1821d § 1 Kodeksu pracy).

Zmiany w przepisach prawa pracy nie ominęły również kwestii urlopu ojcowskiego. Uprawnienie to przysługuje w celu sprawowania opieki nad nowo narodzonym dzieckiem, w okresie do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia lub upływu 12 miesięcy od prawomocnego postanowienia o przysposobieniu(maksymalnie do ukończenia przez dziecko 14 roku życia). Wymiar urlopu wynosi dwa tygodnie. Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego powinien zostać złożony z co najmniej siedmiodniowym wyprzedzeniem, z formie pisemnej, papierowej lub elektronicznej. 

Najnowsza nowelizacja wprowadza również korzystne regulacje dla pracowników wychowujących dziecko do ósmego roku życia. Jeżeli nie wyrażą na to zgody, to nie można ich zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej lub systemie przerywanego czasu pracy, ani też delegować poza stałe miejsce pracy. Do tej pory ta regulacja dotyczyła wyłącznie tylko do opiekunów dzieci do lat czterech (art. 178 § 2 Kodeksu pracy). Dodatkowo osobom wychowującym dziecko do ósmego roku życia przysługiwać będzie uprawnienie do zastosowania wobec niego elastycznej organizacji czasu pracy polegającej na zastosowaniu wobec niego pracy zdalnej, systemu przerywanego czasu pracy, skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej, ruchomego czasu pracy, obniżenia wymiaru czasu pracy lub jego indywidualnego rozkładu (art. 1881 § 3 Kodeksu pracy). 

Ostatnią zmianą, którą chciałabym w tym miejscu omówić jest ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy. W okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego, a także od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części ? do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie będzie mógł prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem ani wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy, poza przypadkami wyraźnie w ustawie wskazanymi (art. 177 § 1 Kodeksu pracy). 

Czy pracodawcy są przygotowani na wprowadzone zmiany w prawie pracy i czy faktycznie znajdą one odzwierciedlenie w wynikach pracy pracowników oraz ich zaangażowaniu w realizowane obowiązki zawodowe czas pokaże, wierzę jednak, że zachowanie równowagi pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym w dzisiejszych czasach jest więcej niż potrzebne. 

 

Zespół Kancelarii